Öğrenciye Has Bazı Âdâb
1- İlmi iyice kavramak için olanca gayreti harcamak. Çünkü ilim bedenî rahat ile elde edilemez. Dolayısıyla ilme ulaştıran bütün yolları izlemek gerekir. Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem şöyle buyurmuştur:
“Her kim bir ilim elde etmek amacıyla bir yola düşerse Allah o sebeple ona cennete giden bir yolu kolaylaştırır.”[14]
Muallim (Öğretmen)e Has Bir Kısım Âdâb
1- Bütün yollarla ilmi yaymaya gayret göstermek ve ilim taleb edene güler yüzle, memnuniyetle, yüce Allah’ın ona ilim ve nur nimetlerini ihsan etmesi, ilmini kendisinden miras olarak alacakları temin etmesi dolayısıyla memnuniyet duymak, insanların açıklanmasına gerek duydukları bir durumda ilmi gizlemekten yahutta doğruyu aranan birisinin kendisine soru sorması halinde ilmi gizlemekten çokça sakınmak. Çünkü Peygamberimiz şöyle buyurmuştur:
Ortak Âdâbın Bir Kısmı
1- Öğrenmesiyle ve öğretmesiyle yüce Allah’ın şeriatını korumak, onu yaymak, üzerinden ve ümmetten cehaleti kaldırmak niyetiyle, Allah’a karşı ihlaslı bir niyet sahibi olmak. Şer’î bir ilmi öğrenirken bir dünyalık elde etmeyi niyet eden bir kimse kendisini ilâhî cezaya maruz bırakır. Çünkü Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem den rivayet edilen hadiste şöyle dediği zikredilmektedir:
Âlimin Ve Müteallimin (Öğrencinin) Âdâbı
İlmin faydası ve meyvesi öğrenilenle amel etmektir. Öğrendikleriyle amel etmeyen bir kimsenin ilmi kendisine vebal olur. Kıyamet gününde ona karşı delil olur. Nitekim Peygamber Sallallahu aleyhi vesellem: “Kur’ân ya senin lehine veya aleyhine bir delildir.” buyurmuştur.
Ahmed b. Hanbel
İmam Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybanî el-Mervezî’dir. Daha sonra Bağdad’da yerleşmiştir.
164 yılında Merv’de dünyaya gelmiştir. Sonra daha süt emmekte iken Bağdad’a götürülmüştür. Bağdad’da doğduğu da söylenmiştir. Yetim olarak büyümüştür. Hadis öğrenmek için pekçok yeri, pekçok ülkeyi dolaşmıştır. Hicaz’da, Irak’ta, Şam (Suriye)’da, Yemen’de çağın hadis alimlerinden hadis dinlemiştir. Sünnete ve fıkha büyük çapta itina göstermiştir. O kadar ki hadis ehli onu kendi imamları ve fakihleri kabul etmiştir.
İlim Adamlarının Müsned’deki Hadisler ile İlgili Görüşleri
Müsned’de yer alan hadisler hakkında ilim adamlarının üç görüşü vardır:
1- Müsned’deki bütün hadisler delildir.
2- Müsned’de sahih, zayıf ve mevzu hadisler vardır. İbnu’l-Cevzi “el-Mevzua” adlı eserinde Müsned’den 29 hadis sözkonusu etmiştir. el-Irakî bunlara 9 hadis daha ekleyerek bunları ayrı bir cüz halinde biraraya getirmiştir.
İmam Ahmed’in Müsned’i
Muhaddisler Buhârî, Muslim ve Sunen’lerden sonra “Müsned”leri üçüncü mertebede değerlendirmişlerdir. Müsnedler arasında en değerli ve en faydalısı İmam Ahmed’in Müsnedi’dir. Eski ve yeni bütün muhaddisler müslümanın dininde ve dünyasında gerek duyacağı şeyleri toplayan sünnete dair kitaplar arasında en kapsamlı ve toparlayıcı olduğunu ifade etmişlerdir. İbn Kesir dedi ki: Hadislerinin çokluğu, tertiplerinin güzelliği itibariyle Ahmed’in Müsnedine denk bir kitap yoktur.
İbn Mâce
Ebu Abdullah Muhammed b. Yezid b. Abdullah b. Mâce (son harfi sakin he ile söylenir, te ile söylendiği de olur) er-Rıb’î olup Rabialıların azadlısıdır, Kazvînlidir.
İbn Mâce’nin Sunen’i
Müellifi, bu eseri bablara göre tertib ederek derlemiştir. Yaklaşık 4341 hadis ihtiva eder. Müteahhir alimlerin pek çoğu tarafından onun altı temel hadis kitabının altıncısı olduğu kabul edilmiştir. Ancak Nesâî, Ebû Dâvûd ve Tirmizî’nin Sunenlerine göre mertebesi daha aşağıdadır. O kadar ki, onun tek başına rivayet ettiği hadislerin çoğunlukla zayıf kabul edileceği meşhur olmuştur.
Tirmizî
Ebu İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî et-Tirmizî’dir. Ceyhun nehri yakınlarında bir şehir olan Tirmiz’de 209 yılında dünyaya gelmiştir. Pek çok yeri dolaşmış Hicaz, Irak ve Horasanlılardan hadis dinlemiştir.
Sahihler, Sünenler... 